Frozen shoulder: wat is het, wat kun je verwachten en wat kun je er aan doen?
Een frozen shoulder is een klacht waarbij de schouder steeds stijver en pijnlijker wordt en geleidelijk aan ook weer hersteld. De klachten bestaan uit (hevige) pijn ‘s nachts en bij bewegen van de arm. Er kan uitstraling zijn naar de nek, de bovenarm of de hand. De pijn wordt met name ervaren in de bovenarm. De schouder verstijft geleidelijk. Zowel in het actief bewegen (zelf de arm optillen) als het passief (met hulp) bewegen is de schouder beperkt in bewegingsvrijheid, dit heeft betrekking op alle richtingen waarin de schouder beweegt. De term frozen shoulder komt uit het Engels. Deze term slaat niet op de temperatuur van de schouder ("bevroren schouder") maar op de stijfheid van het schoudergewricht.
Primaire frozen shoulder
Wanneer een frozen shoulder zonder enige aanleiding ontstaat spreken we van een primaire of idiopathische frozen shoulder. Er is dan sprake van een kapselontsteking waardoor het kapsel verkort raakt (capsulitis adhesiva).
Secundaire frozen shoulder
Wanneer de frozen shoulder een gevolg is van een trauma, operatie of bijvoorbeeld na langdurige immobilisatie dan spreken we van een secundaire frozen shoulder. Er is hier sprake van stijfheid zonder een ontsteking.
Beloop
In de eerste fase staat pijn en de ontsteking (inflammatoire/freezing fase) op de voorgrond. Kenmerkend voor deze fase is dat de pijn toeneemt en de bewegingsvrijheid afneemt. De duur van deze fase kan variëren van 6 weken tot 9 maanden.
In de volgende fase (frozen fase) staat de stijfheid op de voorgrond. De pijn vermindert, maar de schouderfunctie is sterk beperkt. Deze fase duurt gemiddeld 4 tot 9 maanden.
In het laatste stadium ("thawing fase" of ontdooi fase) treedt geleidelijk herstel van de beweeglijkheid van het schoudergewricht op. De functie kan volledig herstellen. De duur van deze fase kan uiteenlopen van 5 tot 26 maanden.
Wie krijgt er last van?
Frozen schouders komen vaker voor bij vrouwen, meestal tussen 40 en 70 jaar. In 12 -30% van de gevallen komt dit dubbelzijdig voor (op verschillende tijdstippen). Een frozen shoulder wordt vaker gezien bij Diabetes Mellitus (m.n. bij insuline afhankelijke suikerziekte), schildklierziekten en bij de ziekte van Dupuytren.
Stellen van de diagnose
De diagnose is goed te stellen aan de hand van de anamnese (vraaggesprek) en lichamelijk onderzoek.
Behandeling
Het natuurlijk beloop van een (primaire) frozen shoulder is gunstig maar pijnlijk en langdurig. Bij een spontaan beloop herstelt de schouder binnen een periode van 1.5 tot 3 jaar. De beweeglijkheid herstelt over het algemeen goed, tenzij er een oorzaak aan ten grondslag ligt die een normale functie belemmert (bijvoorbeeld na een botbreuk waarbij de breuk niet in een goede stand genezen is en dus een normale beweeglijkheid niet meer mogelijk is).
Fysiotherapie
Fysiotherapeutische behandeling en de effectiviteit daarvan verschilt per fase. In de eerste fase van een frozen shoulder (de inflammatoire fase) bestaat de behandeling enkel en alleen uit adviezen en voorlichting. Het heeft geen zin om in deze fase heel fanatiek te oefe
nen of te mobiliseren, hiermee draag je alleen maar bij aan een langere duur van de freezing fase. Vanaf de frozen fase heeft fysiotherapie wel zin. Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat specialistische fysiotherapeutische mobilisatietechnieken de schouder sneller kunnen laten herstellen. Binnen een periode van 3 maanden zou de beweeglijkheid dan toenemen en de pijn overeenkomstig afnemen.
Injectie
Ontstekingsremmende injecties met corticosteroïden intra-articulair (in het gewricht) kunnen in de eerste fase (ontstekingsfase) zeer nuttig zijn. De freezing fase kan hiermee sterk bekort worden. Hoewel het na een injectie nog steeds wel lang duurt voordat de beweeglijkheid van de schouder hersteld is, krijgt de patiënt minder pijn en verbetert de mobiliteit. Daardoor is de herstelperiode veel comfortabeler te overbruggen en is men sneller minder geïnvalideerd.